Przycinanie malin – kiedy i jak ciąć letnie i jesienne

Przycinanie malin to zabieg, którego nie można pominąć, jeśli zależy nam na obfitych zbiorach i zdrowych krzewach. Właściwe cięcie stymuluje wzrost nowych pędów, poprawia przewietrzanie krzewów i zapobiega chorobom. Bez regularnego przycinania maliny szybko zarastają, plony słabną, a rośliny stają się podatne na infekcje grzybowe.

Kluczem do sukcesu jest zrozumienie różnic między malinami letnimi a jesiennymi. Każdy typ wymaga innego terminu i techniki cięcia. W tym poradniku dowiesz się dokładnie, kiedy i jak przycinać maliny, jakich błędów unikać i jak przygotować narzędzia do pracy.

Aktualizowane dnia 6 Listopada, 2025 przez REDAKCJA OgrodowyPoradnik.pl

Dlaczego warto przycinać maliny

Regularne przycinanie malin to nie kaprys, ale konieczność wypływająca z biologii tych krzewów. Maliny owocują na pędach dwuletnich (odmiany letnie) lub jednorocznych (odmiany jesienne). Po owocowaniu pędy obumierają i należy je usunąć.

Zaniedbane maliny tworzą gęste zarośla, w których gromadzi się wilgoć. To idealne środowisko dla chorób grzybowych, takich jak szara pleśń czy antraknoza. Pędy się nawzajem zagłuszają, konkurując o światło i składniki odżywcze. W efekcie owoce są małe, wodniste i mało słodkie.

Prawidłowe cięcie poprawia również dostęp światła słonecznego do środka krzewu. Lepsze nasłonecznienie oznacza intensywniejszą fotosyntezę i większą produkcję cukrów w owocach. Młode pędy rosną silniejsze, a cały krzew lepiej się wentyluje.

Przycinanie to także okazja do inspekcji. Możesz wtedy usunąć pędy chore, zamierające lub uszkodzone przez mróz. To prosty zabieg profilaktyczny, który oszczędza późniejszych problemów i opryskiwań.

Często mylone pojęcia – wyjaśniamy różnice

Zanim zabierzesz się do cięcia, musisz zrozumieć kilka podstawowych pojęć. To klucz do uniknięcia najczęstszych błędów.

Maliny letnie vs jesienne – maliny letnie owocują w czerwcu-lipcu na pędach, które wyrosły w poprzednim roku. Maliny jesienne (zwane też dwurodnymi) owocują od sierpnia do przymrozków na pędach tegorocznych. Niektóre odmiany jesienne mogą dawać dwa zbiory rocznie, ale to wymaga bardziej zaawansowanej techniki.

Pędy jednoroczne vs dwuletnie – pędy jednoroczne są zielone, gibkie i wyrastają w bieżącym sezonie. Pędy dwuletnie mają brązową lub szarobrązową korę, są sztywniejsze i to właśnie one owocowały latem (w przypadku malin letnich). Po owocowaniu obumierają.

Cięcie sanitarne vs formujące – cięcie sanitarne polega na usuwaniu chorych, uszkodzonych lub martwych fragmentów. Można je wykonywać przez cały sezon. Cięcie formujące to usuwanie pędów po owocowaniu i przerzedzanie młodych przyrostów – robi się je zgodnie z kalendarzem dla danej odmiany.

Zapamiętaj: nigdy nie wycinaj zielonych, zdrowych pędów jednorocznych u malin letnich – to one będą owocować w przyszłym roku!

Kiedy przycinać maliny – terminy dla odmian letnich i jesiennych

Termin przycinania zależy wyłącznie od typu maliny. Mylenie tych terminów to najczęstszy błąd ogrodników początkujących.

Maliny letnie owocują w czerwcu i lipcu na pędach, które wyrosły w poprzednim sezonie. Przycinaj je bezpośrednio po zakończeniu zbioru – zazwyczaj w drugiej połowie lipca lub na początku sierpnia. Nie zwlekaj z tym zabiegiem. Im szybciej usuniesz stare pędy, tym więcej energii roślina przeznaczy na rozwijanie młodych, które będą owocować w kolejnym roku.

Maliny jesienne (dwurodne) owocują na pędach jednorocznych – od sierpnia do pierwszych przymrozków. Przycinaj je w dwóch możliwych terminach. Pierwszy to wczesna wiosna (marzec), zanim pędy ruszą w wegetację. Drugi to późna jesień (listopad), po całkowitym zakończeniu wegetacji. Oba terminy są skuteczne – wybierz ten, który lepiej pasuje do Twojego harmonogramu.

Nie przycinaj malin latem w upale ani w mroźne dni zimowe. Unikaj także dni z temperaturą poniżej 0°C – rośliny mogą być wtedy osłabione, a rany gorzej się goją. Wybieraj suche, pochmurne dni – wilgotna pogoda sprzyja infekcjom.

Jak przygotować narzędzia do cięcia malin

Jakość cięcia zależy nie tylko od techniki, ale też od stanu narzędzi. Tępe lub brudne narzędzia mogłyby miażdżyć pędy, tworzyć postrzępione rany i przenosić patogeny między roślinami.

Podstawowym narzędziem jest sekator ogrodniczy. Wybierz model z ostrymi, stalowymi ostrzami – najlepiej bypass (nożycowy), który rozcina pęd czysto. Sekatory z kowadełkiem mogą gniecć miększe tkanki. Upewnij się, że ostrza są naostrzzone. Tępy sekator wymaga większego nacisku i uszkadza więcej tkanek.

Ważna rada: nie używaj nożyc do żywopłotu do przycinania malin. Te narzędzia są zaprojektowane do masowego cięcia i nie zapewniają precyzji potrzebnej przy pracy z poszczególnymi pędami. Możesz przypadkowo uszkodzić młode przyrosty.

Przed rozpoczęciem pracy zdezynfekuj ostrza. Użyj 70% alkoholu izopropylowego, roztworu podchlorynu sodu (1:10) lub specjalnego preparatu do dezynfekcji narzędzi ogrodniczych. Dezynfekcję powtarzaj po przejściu do kolejnego krzewu, szczególnie gdy zauważysz objawy chorób.

Niezbędne są również rękawice ogrodnicze – najlepiej ze skóry lub grubszego materiału odpornego na przebicie. Maliny mają ostre kolce, które mogą poważnie pokalecyć dłonie. Wybierz rękawice na tyle elastyczne, by nie utrudniały precyzyjnej pracy. Do cięcia grubszych pędów przyda się piła ogrodnicza, ale to rzadkość – większość pędów malin ma grubość do 1-1,5 cm.

Jak przycinać maliny letnie krok po kroku

Przycinanie malin letnich jest proste, jeśli zapamiętasz jedną zasadę: usuwamy tylko pędy, które owocowały w bieżącym sezonie.

Krok 1: Rozpoznaj pędy dwuletnie
Pędy dwuletnie, które właśnie zakończyły owocowanie, są brązowe lub szarobrązowe, często suche u podstawy. Młode pędy jednoroczne są zielone, gibkie i rosną prosto z korzenia. Nie myl ich!

Krok 2: Wytnij pędy owocujące
Odetnij wszystkie pędy dwuletnie jak najniżej przy ziemi – idealna wysokość to 5-10 cm nad powierzchnią gleby. Nie zostawiaj długich kikutów, bo mogą gnić i stanowić źródło infekcji. Rany goją się szybko, jeśli cięcie wykonasz ostro i czystym narzędziem.

Krok 3: Przerzedź młode pędy
W krzaku pozostaw 5-7 najsilniejszych pędów jednorocznych na metr bieżący rzędu. Usuwaj słabe, cienkie i rosnące zbyt gęsto. Wybieraj pędy grube (powyżej 1 cm średnicy), jędrne i pozbawione oznak uszkodzeń.

Krok 4: Usuń chore i uszkodzone fragmenty
Jeśli zauważysz pędy z plamami, wklęsłościami, obłamanymi czubkami lub oznakami choroby – wytnij je całkowicie lub obetnij do zdrowej tkanki. Wszystkie resztki wrzuć do kosza lub spał – nie kompostuj chorych roślin.

Krok 5: Uporządkuj krzak
Po zakończeniu cięcia zwiąż pozostawione pędy do podpór lub ściągnij je w wachlarz. To ułatwi zbieranie owoców w kolejnym sezonie i poprawi dostęp światła.

Jak przycinać maliny jesienne krok po kroku

Maliny jesienne możesz ciąć na dwa sposoby – całkowicie przy ziemi lub selektywnie. Metoda radykalna jest prostsza i eliminuje ryzyko błędów.

Metoda radykalna (zalecana dla amatorów):

Krok 1: Odetnij wszystkie pędy
Wczesną wiosną (marzec) lub późną jesienią (listopad) wytnij wszystkie pędy na wysokości 2-5 cm nad ziemią. Nie zostawiaj nic – krzak wygląda jak „ścięty pod zero”. To drastyczne, ale skuteczne. Wszystkie pędy i tak obumrą po owocowaniu, więc lepiej je usunąć od razu.

Krok 2: Wywieź resztki
Pędy malin wolno się rozkładają. Posiekaj je i wywieź do punktu zbiórki odpadów zielonych lub spał. Pozostawione na ziemi mogą przenosić choroby.

Krok 3: Mulczuj podstawę
Po wycięciu wszystkich pędów nałóż warstwę kompostu lub kory sosnowej (5-7 cm). To ochroni korzenie przed mrozem i zachowa wilgoć wiosną.

Metoda selektywna (dla bardziej doświadczonych):

Jeśli chcesz uzyskać dwa zbiory w roku (wczesny na pędach dwuletnich i późny na jednorocznych), przycinaj jak maliny letnie. Usuń tylko pędy dwuletnie po owocowaniu, a jednoroczne skróć o 20-30 cm na szczycie. Ta metoda wymaga więcej wiedzy i doświadczenia.

Na jaką wysokość przycinać maliny

Wysokość cięcia ma znaczenie dla regeneracji i przyszłych plonów.

Maliny letnie: obcinaj pędy dwuletnie tuż przy ziemi (5-10 cm). Nie skracaj młodych pędów jednorocznych – pozwól im rosnąć swobodnie do jesieni. Jedyny wyjątek to bardzo wysokie odmiany, które możesz skrócić w sierpniu o 10-15 cm, by pobudzić rozgałęzienie.

Maliny jesienne (metoda radykalna): tnij wszystkie pędy na 2-5 cm nad ziemią. Krótkie kikuty ułatwiają wiosną identyfikację nowych pędów i nie kolidują z wiosennymi pracami.

Maliny jesienne (metoda selektywna): pędy dwuletnie tniemy przy ziemi, a młode jednoroczne skracamy o około 20 cm od góry. To stymuluje boczne rozgałęzienie i zwiększa liczbę kwiatów.

Unikaj cięcia pędów na wysokości większej niż 20 cm, chyba że celowo formujesz krzew do podpór. Długie kikuty wysychają, gnią i są podatne na infekcje. Zawsze kieruj cięcie pod lekkim kątem, by woda nie osadzała się na powierzchni rany.

Najczęstsze błędy przy przycinaniu malin

Nawet doświadczeni ogrodnicy popełniają błędy, które ograniczają plony lub zagrażają zdrowiu krzewów.

Błąd 1: Cięcie niewłaściwych pędów
To klasyk. Wycinasz zielone pędy jednoroczne zamiast brązowych dwuletnich. W efekcie nie będziesz miał plonu w kolejnym roku. Zapamiętaj: usuwamy to, co owocowało, a nie to, co ma owocować.

Błąd 2: Zbyt późne przycinanie
Jeśli przytniesz maliny letnie dopiero we wrześniu, roślina zmarnuje energię na utrzymanie martwych pędów. Młode pędy będą słabsze i gorzej przygotowane na zimę. Przycinaj tuż po zbiorze.

Błąd 3: Zostawianie zbyt wielu pędów
Gęsty krzak to raj dla grzybów. Zostawiaj maksymalnie 5-7 pędów na metr. Lepiej mniej, ale silnych, niż gąszcz słabych.

Błąd 4: Stosowanie tępych narzędzi
Tępy sekator miażdży pędy, tworzy postrzępione rany i otwiera drogę patogenom. Regularnie ostrz ostrza i wymieniaj zużyte narzędzia.

Błąd 5: Ignorowanie chorych pędów
Widzisz plamy, wklęsłości lub przebarwienia, ale zostawiasz pęd „bo szkoda”? To błąd. Choroby szybko rozprzestrzeniają się na zdrowe tkanki. Usuwaj wszystko, co podejrzane.

Choroby i problemy po złym przycinaniu

Nieprawidłowe cięcie osłabia maliny i czyni je podatnymi na infekcje.

Szara pleśń (Botrytis cinerea) rozwija się w zagęszczonych, źle przewietrzanych krzewach. Objawia się szarym, puszystym nalotem na owocach i pędach. Przycinaj regularnie, by poprawić cyrkulację powietrza. Chore fragmenty wycinaj i niszcz.

Antraknoza to grzybowa choroba, która atakuje pędy. Zauważysz purpurowe plamy z jaśniejszym środkiem. W zaawansowanym stadium pędy zasychają. Antraknoza szerzy się przez resztki roślinne – dlatego tak ważne jest usuwanie wyciętych pędów.

Zamieranie pędów objawia się brązowieniem i schnięciem młodych przyrostów. Często to skutek mechanicznych uszkodzeń podczas cięcia lub mrozów. Tnij zawsze czystym narzędziem i nie skracaj pędów zbyt późno jesienią.

Rdza malinowa to choroba, która rozwija się w wilgotnych warunkach. Charakterystyczne pomarańczowe krostki pojawiają się na liściach i pędach. Usuwaj zainfekowane fragmenty i nie pozostawiaj ich w ogrodzie.

Jeśli zauważysz powtarzające się problemy, rozważ oprysk fungicydem na bazie miedzi wczesną wiosną. Pamiętaj jednak, że najlepsza ochrona to prawidłowa agrotechnika. Jeśli choroby wracają mimo starań, skonsultuj się z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Twojej okolicy – specjaliści pomogą zdiagnozować przyczynę i dobrać właściwe środki.

Po przycięciu – pielęgnacja i nawożenie

Prawidłowe cięcie to dopiero początek. To, co zrobisz po zabiegu, ma ogromny wpływ na przyszłe plony.

Nawożenie po cięciu – zaraz po wycięciu starych pędów malin letnich (lipiec-sierpień) warto wzbogacić glebę kompostem lub obornikiem. Rozłóż warstwę 3-5 cm wokół krzewów, unikając bezpośredniego kontaktu z pędami. Możesz też zastosować nawóz organiczny z przewagą fosforu i potasu – wzmocni to młode pędy przed zimą.

Podlewanie – po cięciu maliny potrzebują regularnego podlewania, szczególnie w upalne dni. Podlewaj obficie (10-15 litrów na krzak) raz w tygodniu, a nie często po trochu. Lepiej zaopatrzyć system korzeniowy w głębszych warstwach gleby.

Mulczowanie – warstwa mulczu (kora sosnowa, słoma, ściółka z kompostu) grubości 5-7 cm znacząco ogranicza wzrost chwastów i utrzymuje wilgoć. Jesienią mulcz dodatkowo chroni korzenie przed przemarzaniem. Pamiętaj, by nie układać go bezpośrednio przy pędach – zostaw 5-10 cm odstępu.

Kontrola chwastów – po przerzedzeniu krzewów światło łatwiej dociera do gleby, co pobudza kiełkowanie chwastów. Regularnie je usuwaj lub stosuj grubszą warstwę mulczu. Zachwaszczony malinnik to większe ryzyko chorób i słabsze plony.

Praktyczne wskazówki i kalendarz cięcia

Aby ułatwić Ci planowanie, przygotowaliśmy praktyczny kalendarz zabiegów.

Marzec-kwiecień: przytnij maliny jesienne na 2-5 cm nad ziemią (jeśli nie zrobiłeś tego jesienią). Usuń resztki mulczu z ubiegłego roku i zastąp go świeżym kompostem. Sprawdź stan podpór i napraw uszkodzone elementy.

Maj-czerwiec: kontroluj wzrost młodych pędów. Jeśli wyrastają zbyt gęsto, przerzedź je już teraz – łatwiej będzie później. Usuń chwasty i podlej obficie, jeśli jest sucho.

Lipiec-sierpień: bezpośrednio po zbiorze owoców wytnij pędy dwuletnie malin letnich. Zwiąż młode pędy do podpór. To idealny czas na dodatkowe nawożenie organiczne – rozsyp kompost wokół krzewów.

Wrzesień-październik: sprawdź stan krzewów jesienią. Usuwaj chore lub uszkodzone przez wiatr pędy. Przygotuj narzędzia do jesiennego cięcia malin jesiennych. Nałóż warstwę mulczu na zimę.

Listopad: opcjonalnie przytnij maliny jesienne przy ziemi. Ściągnij resztki do kompostownika lub spał je. Zwiąż wysokie pędy malin letnich, by nie połamały się pod ciężarem śniegu.

Pamiętaj o jednej zasadzie: liczy się nie tylko termin, ale też systematyczność. Lepiej przycinać regularnie i ostrożnie, niż raz na kilka lat radykalnie.

Tabela: szybka decyzja dla ogrodnika

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy maliny przycina się co roku?

Tak, maliny wymagają corocznego przycinania. Pędy malin letnie owocują tylko raz i po zbiorze obumierają, dlatego każdego roku musisz usuwać stare pędy dwuletnie. Maliny jesienne również potrzebują regularnego cięcia – albo radykalnego wczesną wiosną, albo selektywnego po każdym zbiorze. Zaniedbanie tego zabiegu prowadzi do zagęszczenia krzewów, obniżenia plonów i zwiększenia ryzyka chorób. Regularne przycinanie to podstawa zdrowej plantacji malin.

Jak rozpoznać pęd owocujący u malin letnich?

Pędy owocujące to te dwuletnie, które właśnie zakończyły owocowanie. Rozpoznasz je po brązowym lub szarobrązowym kolorze, często są suche u podstawy i tracą elastyczność. Kora jest matowa, a boczne gałązki wyglądają na zwiędłe. Młode pędy jednoroczne, które będą owocować w przyszłym roku, są zielone, jędrne i rosną prosto z korzenia. Podczas cięcia uważaj, by nie pomylić tych dwóch typów – to najczęstszy błąd początkujących ogrodników.

Czy można przycinać maliny w lecie?

Maliny letnie należy przycinać właśnie latem – zaraz po zakończeniu zbioru, czyli w lipcu lub sierpniu. To najlepszy moment, by usunąć pędy dwuletnie i dać przestrzeń młodym przyrostom. Natomiast malin jesiennych nie przycinamy latem w sposób radykalny – one wtedy owocują. Możesz jedynie usuwać uszkodzone lub chore fragmenty. Pamiętaj, by wybierać suche dni do cięcia, bo wilgoć sprzyja infekcjom ran.

Co zrobić z wyciętymi pędami malin?

Wycięte pędy malin nie nadają się na kompost, ponieważ wolno się rozkładają i mogą przenosić choroby grzybowe. Najlepiej jest je posiekać sekatorami lub rozdrabniaczem, a następnie wywieźć do punktu zbiórki odpadów zielonych. Można je również spalić, jeśli regulamin Twojej gminy na to pozwala. Nigdy nie pozostawiaj starych pędów w pobliżu malinnika – stanowią źródło infekcji dla nowych przyrostów.

Jakie narzędzie jest najlepsze do przycinania malin?

Do przycinania malin najlepszy jest ostry sekator bypass (nożycowy), który tnie czysto i nie miażdży tkanek. Wybierz model z ergonomicznymi uchwytami i stalowymi ostrzami. Przed każdym użyciem dezynfekuj ostrza alkoholem lub roztworem podchlorynu, by nie przenosić chorób między krzewami. Do grubszych pędów możesz użyć piły ogrodniczej, ale większość pędów malin ma grubość do 1-1,5 cm i wystarczy dobry sekator. Pamiętaj o rękawicach ze skóry lub grubego materiału – maliny mają ostre kolce.

Czy maliny jesienne trzeba przycinać inaczej niż letnie?

Tak, różnica jest zasadnicza. Maliny letnie owocują na pędach dwuletnich, więc usuwamy tylko te, które właśnie zakończyły owocowanie – pozostawiamy młode, zielone pędy. Maliny jesienne owocują na pędach jednorocznych i najczęściej przycina się je radykalnie – wszystkie pędy ścina się przy ziemi wczesną wiosną lub późną jesienią. Można też stosować metodę selektywną (dwa zbiory rocznie), ale wymaga więcej doświadczenia. Mylenie tych metod to najczęstszy powód braku plonów.

Na jaką wysokość przycinać maliny jesienne?

Jeśli stosujesz metodę radykalną (zalecaną dla większości ogrodników amatorów), przytnij wszystkie pędy malin jesiennych na wysokość 2-5 cm nad ziemią. Nie zostawiaj długich kikutów – mogą gnić i stanowić źródło infekcji. To drastyczne cięcie wydaje się brutalne, ale maliny jesienne świetnie regenerują się wiosną i wydają obfite plony na nowych pędach. Jeśli chcesz dwóch zbiorów rocznie, stosuj cięcie jak przy malinach letnich – ale to bardziej zaawansowana technika.

Czy przycinanie malin wpływa na wielkość owoców?

Tak, i to znacząco. Prawidłowe przycinanie eliminuje konkurencję między pędami, poprawia dostęp światła i stymuluje rozwój silnych, zdrowych przyrostów. Krzew, który nie jest przeciążony pędami, wytwarza większe, słodsze i bardziej soczyste owoce. Zagęszczone, nieprzycięte maliny rodzą drobne, wodniste owoce, bo roślina marnuje energię na utrzymanie martwych lub słabych pędów. Regularne cięcie to najprostszy sposób na poprawę jakości plonów bez stosowania nawozów czy chemii.

Podsumowanie

Przycinanie malin to zabieg prosty, ale wymaga przestrzegania kilku zasad. Najważniejsza to znajomość różnicy między malinami letnimi a jesiennymi – każdy typ wymaga innego terminu i techniki. Pamiętaj, aby maliny letnie przycinać zaraz po zbiorze (lipiec/sierpień), usuwając tylko pędy dwuletnie, a maliny jesienne ciąć radykalnie wczesną wiosną lub późną jesienią, skracając wszystkie pędy. Używaj zawsze ostrego i czystego sekatora. Dzięki regularnym i poprawnie wykonanym cięciom zapewnisz krzewom zdrowie, lepszą cyrkulację powietrza i, co najważniejsze, gwarancję obfitych i słodkich plonów w kolejnym sezonie.

REDAKCJA POLECA

Kiedy i jak przycinać winorośl? Klucz do obfitych zbiorów!

Kiedy przycinać drzewka owocowe?

Jak wykorzystać owoce jeżyny bezkolcowej?

Więcej ogrodowych pomysłów znajdziesz na naszym Pintereście

Źródło zdjęć: CANVA